خاتم‌کاری از هنرهای ظریف و صنایع دستی ایرانی است که سابقه و ریشه‌ای کهن دارد.
هنر خاتم‌سازی یکی از مهم‌ترین هنرهای دستی ایران است. این صنعت ارزش هنری فوق‌العاده زیادی دارد. سابقه خاتم‌سازی درایران از زمان‌های خیلی قدیم بوده‌است.
به‌طورکلی ابتدا باید دید خاتم چیست؟
در یک تعریف کلی خاتم کاری عبارت است از چند ضلعی های منظم و رنگین بر سطح کار بر مبنای ایجاد طرحی هندسی یا موزاییک وار یا مثلثی که در مجموع یا ایجاد طرحی منظم اثری شکیل، زیبا و چشم نواز خلق می گردد.
خاتم کاری یکی از اصیل ترین و زیباترین شاخه های صنایع دستی ایران می باشد که ساخت آن علاوه بر ذوق و نگاه هنری سازنده مستلزم صرف وقت، دقت و صبوری و شکیبایی می باشد.
مواد اولیه در ساخت خاتم:
(دستگاه مخصوص برای بریدن مصالح چوبی انواع چوب) (آبنوس- فوفل- گردو- بقم- عناب-نارنج- کهکم-کبوده)
انواع استخوان (استخوان و عاج فیل- استخوان شتر- استخوان اسب)
مفتول‌های فلزی (برنج -آلومینیوم و بعضاً نقره)
صدف- نخ پرک – سریشم – لاک
مراحل خاتم کاری:
مراحل ساخت خاتم، سخت و طولانی است و خاتم کاری مراحل مختلفی دارد. برای مثال، در مرحله تهیه قطعات منظم هندسی، ابتدا انواع چوب‌ها و استخوان‌ها را که رنگ‌های مختلفی دارند، با وسایل ویژه‌ای به طول سی سانتی‌متر و با قطرهای یک تا دو و نیم میلی‌متر (معمولاً به صورت مثلث) می‌برند. با مفتول‌های فلزی نیز این اشکال هندسی را می‌سازند.
سپس این مثلت‌های چوبی، استخوانی و فلزی را با دقت و مهارت و حوصله، بر اساس طرح از پیش مشخص شده و به وسیله چسب (سریشم به صورت گرم یا چسب سفید به صورت سرد) در کنار هم چسبانده می‌شوند و با نخ محکم بسته می‌شوند. به این قطعه «پره» می‌گویند. این کار ادامه دارد و با چسباندن پره‌ها در کنار هم تکرار می‌شود تا در نهایت و پس از مراحلی چون پرس و لاک و صیقلی کردن، طرح و شکل مورد نظر ساخته می‌شود و روی ظروف و اشیا به کار گرفته می‌شود و محصولات خاتم کاری ساخته می‌شود.
خاتم کاری اصفهان
در ایران سابقه و قدمت طولانی دارد و بویژه در شیراز و اصفهان رونق فراوانی داشته است. در دوران صفویه این هنر در اصفهان به اوج خود می‌رسد که روابط خوب بازرگانی با دیگر کشورها و نیز سفارش و انجام کارهای بزگ خاتم کاری در داخل کشور نیز مؤثر بوده است. از جمله آثار هنر تزئینی خاتم کاری در دوران صفویه از این قرار است: صندوق‌های مرقد امام موسی کاظم(ع)، امام جواد(ع)، امام حسن عسکری(ع) و امام هادی(ع)؛ درب‌های خاتم کاری شده بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی؛ درب ورودی مدرسه چهارباغ اصفهان، درب امامزاده شاه‌رضا در قمشه (شهرضا).
خرید گلدان خاتم کاری اصفهان به منظور زیباسازی فضای دکوری انجام می گردد. گلدان های خاتم کاری شده سایز بندی داشته و شما می توانید با در نظر گرفتن اندازه ویترین مورد نظر بهترین انتخاب را داشته باشید.طرح های کار شده بر روی گلدان مسی خاتم کاری متفاوت بوده و هر کارگاه خاتم کاری با توجه به کیفیت کار خود محصولات متفاوتی به بازار عرضه می کند با توجه به این موضوع ، قیمت گلدان خاتم کاری با سایز یکسان می تواند متفاوت باشد
جنس زیر ساخت گلدان از فلز مس می باشد که بر روی آن خاتم اصل اصفهان چسبانده شده است. گلدان خاتم کاری اصفهان دست ساز بوده و یک اثر هنری بشمار می رود.
هارمونی رنگ های استفاده شده برای ساخت گلدان صراحی مس و خاتم با چشم مخاطب ایرانی ارتباط خوبی برقرار می کند. از این رو در چیدمان های منازل و دفاتر کار از انواع ظروف خاتم کاری شده بهره می برند.
روی ظروف خاتم کاری شده اصفهان پوشش پلی استر زده شده تا در برابر رطوبت مقاوم گردند. از این رو محصولات خاتم کاری شده در شهرهای شرجی شمالی و جنوبی هم قابل استفاده می باشند.
در خرید خاتم به چه نکاتی توجه و دقت نماییم؟
۱٫ چون مبنای نقوش خاتم اشکال هندسی است، بالطبع زیبایی نهایی منوط به رعایت نظم در آنهاست. نظم هندسی، ریز نقشی و موزون تر و متقارن تر بودن خطوط در ساخت خاتم و نیز کاربرد فلز بیشتر در نقوش مثلثی خاتم
۲٫ دقت و ظرافت کار سازنده در چسباندن قطعات خاتم به سطح کار
۳٫ سطح زیر لاک و جلای خاتم کاملا صاف و بدون ناهمواری باشد.
۴٫ صاف بودن سطح خاتم، دقت در برش و نیز چیدمان و قرینه و موزون بودن نقوش
۵٫ استفاده زیاد از استخوان و مفتول های فلزی در سطح کم
۶٫ استفاده از چوب های ارزشمند و کمیاب در ساخت مثلث های خاتم نظیر چوب آبنوس و فوفل
۷٫ کوچک و ظریف بودن مثلث ها و استفاده کمتر از رنگ های شیمیایی در ساخت خاتم
۸٫ استفاده از طرح های غیر تکراری و پیچیده
۹٫ استفاده از چند ضلعی هایی که بیش از شش ضلع داشته باشند.
۱۰٫ پشت برش های خاتم دارای پوشش آستر و چسب مرغوب باشد.
