صنایع دستی رایج در ایران از تنوع بسیار بالایی برخوردار هستند. میناکاری یکی از هنرهای رشته نقاشی می باشد که بر روی ظروف مسی لعابی کارمی شود. یکی از زیر مجموعه ها و شاخه های هنرمیناکاری، نقاشی مس و پرداز می باشد.
در صنایع دستی مس و پرداز که بیشتر در شهر اصفهان رواج دارد بخشی از بدنه ظروف مسی را با نقوش زیبا در رنگ های مختلف به ویژه آبی لاجوردی و رنگ فیروزه ای، نقاشی می کنند. مس پرداز و محصولات ساخته شده با استفاده از این هنر طرفداران فراوانی دارد و گردشگران و مسافران برای عزیزان خود این محصولات را به عنوان سوغات خریداری می کنند.
در هنر مس و پرداز نقوش سنتی و گل و بوته هایی که در هنرهایی مانند تذهیب و میناکاری طراحی می شود بر روی بدنه فلز کار می شود. رنگ زمینه این طراحی بیشتر رنگ های تیره مانند آبی لاجوردی، سرمه ای، مشکی و قهوه ای تیره است. گل های ختایی و پردازهای ظریفی که در این هنر اجرا می شود شباهت فراوانی با هنر میناکاری دارد.
هنر میناکاری روی مس اصفهان از دوران صفویه به اوج خود رسید و هنرمندان سراسر کشور برای کسب مهارت و آموزش به این شهر دعوت شدند. از آن پس هنر میناکاری به دلیل توجه زیاد از طرف پادشاهان هر دوره تا به امروز به عنوان یکی از محبوب ترین، متنوع ترین و پرفروش ترین محصولات صنایع دستی توسط هنرمندان ایرانی طراحی و ساخته می شود.
هنرمند در ابتدا ابزار و وسایل لازم برای میناکاری را جمع‌آوری می‌کند. مهم‌ترین این وسایل شامل «قلموی مخصوص، رنگ، لعاب، شابلون مخصوص میناکاری روی ظروف مسی، سریشم، بس و مداد کپی» است. در همان ابتدای کار هنرمند باید زیر ساخت آن را به خوبی آماده کند. استادکار برای ایجاد زیرساخت از دو روش خم‌کاری و چکش‌کاری استفاده می‌کند. البته برای مس بیشتر از روش چکش‌کاری استفاده می‌کنند. مراحل ساخت ظرف میناکاری شده با مس به شرح زیر است:
مرحله اول: هنرمند فلز مس را چکش‌کاری می‌کند
مرحله دوم: استادکار به پاک‌سازی وسیله مورد نظر می‌پردازد
مرحله سوم: هنرمند ظرف را لعاب‌کاری می‌کند
مرحله چهارم: استادکار ظرف لعاب‌کاری شده را در کوره قرار می‌دهد
مرحله پنجم: هنرمند طرح را روی ظرف لعابی پیاده‌سازی می‌کند
مرحله ششم: هنرمند نقاشی را پخت می‌کند
انواع طرح‌های میناکاری روی مس:
طرح اسلیمی
طرح ختایی
طرح گل و مرغ
طرح اسلیمی ختایی
روش نگهداری ظروف میناکاری روی مس:
برای شست‌وشوی ظروف میناکاری روی مس، کافی است که از آب ولرم و اسفنج استفاده کنید و نیازی به استفاده از سیم ظرفشویی یا مواد شوینده نیست.
از حرارت دادن بیش از حد ظروف میناکاری اجتناب کنید؛ چراکه موجب سوختگی و سیاه شدن آن‌ها می‌شود.
ظروف میناکاری را هنگام جابه‌جایی، در پارچه یا فوم بپیچید؛ قرار گرفتن این ظروف بر روی همدیگر بدون حائل، موجب از بین رفتن لعاب آن‌ها یا خط خوردگی در سطح آن‌ها می‌شود.
در صورتیکه بخشی از میناکاری ظرف مسی شما جدا شده است، توصیه می‌شود که در اسرع وقت برای ترمیم آن اقدام نمایید؛ درغیر اینصورت، سایر قسمت‌های ظرف نیز آسیب می‌بینند.
